Tijdens de raadsvergadering van februari werd deze tekst namens Lijst Fier uitgesproken met betrekking tot de Noordwester.

Financiering Noordwester

Vz, het binnenhalen van een subsidie is geen kleinigheid. Dat het stichtingsbestuur hierin geslaagd is, is een compliment waard, aangezien het om een aanzienlijke toekenning qua geld gaat van het Waddenfonds.

Maar vz., het blijkt steeds maar weer dat niet alles te koop is met geld. Sterker nog, bij de zaken die ons feitelijk het meest aan het hart gaan, spelen de euro’s nauwelijks tot geen rol. Bij een glimlach, het genieten van de natuur, de liefde en de sociale samenhang in onze dorpsgemeenschap (om er enkele te noemen), komt er geen euro te pas maar zijn tegelijkertijd van onschatbare waarde.

Het opmerkelijke is, dat je binnen de Stichting de Noordwester manifestaties ziet van twee uitersten hierin.

De afdeling of groep mensen binnen de stichting die Stelling 12H draait, laat zien hoe ongelooflijk belangrijk draagvlak is van de eilander gemeenschap om iets op te tuigen en te exploiteren. Met meer dan veertig vrijwilligers hebben de initiatiefnemers Marc ter Ellen en Dirk Bruin samen met die onontbeerlijke inzet van die vrijwilligers iets buitengewoon dappers opgepakt, uitgevoerd en nu reeds ook enkele jaren met veel succes geëxploiteerd. Uiteraard ook met gemeenschapsgelden én onder de paraplu van Stichting de Noordwester. Met die subsidiegelden is op zichzelf niks mis, want de culturele sector zou ook nooit geheel zonder kunnen. En hoeft dat ook niet, gezien het maatschappelijk belang hiervan.

Maar juist door die breed gedragen inzet van de dorpsgemeenschap heeft deze afdeling een bruisend, educatief  Bunkermuseum op de historische locatie vormgegeven. Mag ik in dit verband ook collegeopdracht 36 uit het raadsakkoord noemen, namelijk: “Stimuleer, ondersteun en waardeer het vrijwilligerswerk”?

De initiële afdeling van de Stichting de Noordwester, het oude bezoekerscentrum, is helaas inmiddels een ander verhaal qua bruisende aantrekkelijkheid, hoewel ook daar door de kleine staf en met een veel kleinere groep vrijwilligers met bevlogenheid invulling wordt gegeven aan het grote goed van de natuureducatie.

Al weer decennia lang wordt door de VVV nog steeds het huidige Bezoekerscentrum als ‘allerleukste centrum van Vlieland’ aangeprezen, maar is dat nog wel zo als wij eerlijk zijn? Met de grootste zandverzameling van Nederland, skelet van een potvis, jutterszolder en het kabouterbos, loopt het de laatste jaren qua bezoekersaantallen gestaag terug. Een negatieve trend jammer genoeg. Gezien het krappe budget en het in slechte staat verkerende gebouw, lijkt dat ook niet zo gek. Hoewel dit centrum in de basis nog steeds van groot belang is door het uitdragen van natuur-educatieve zaken en een centraal punt is waaruit de vele excursies worden gereserveerd, is het een ieder helder dat er al lange tijd iets moet gebeuren. Maar dit is steeds weer uitgesteld. De bestuursvoorzitter van de Noordwester hoorden wij tijdens de technische briefing zeggen, dat hij tien jaar geleden bij zijn aantreden bij de Noordwester teloorgang aantrof. Het zag er allemaal beroerd en droevig uit. Ook de derde generatie ziet weer het kabouterbos….men wil vernieuwing!

Vz., het niet monumentale maar wel zeer beeldbepalende gebouw van de oude school, direct grenzend aan ons oude Raadhuis, kreunt in zijn voegen en schreeuwt om renovatie en verduurzaming. Dat is zeker waar en wordt door iedereen onderschreven. Renoveren kost veel geld maar is technisch gezien overzichtelijk en prima uitvoerbaar. Hoewel de prijzen in de bouw in het laatste jaar de pan zijn uitgerezen, vragen wij ons af of de begroting van het bouwplan, ondanks het al driemaal bijstellen, niet weer bijgesteld zou moeten worden. Die overzichtelijkheid bij het renoveren tref je niet aan bij het optuigen van een nieuw concept voor de inrichting van een natuur-educatief centrum, hetgeen ook een vak is maar wat een hele andere deskundigheid vergt.

Een paar jaar geleden kregen wij daartoe een zogeheten ‘Bidbook’ gepresenteerd, waarin met veel ambitie vernieuwing werd aangekondigd. Althans, als geschetst vergezicht qua uiterlijk van het gerenoveerde gebouw, waarna het weer lang stil bleef. Vooral op de achtergrond werd er blijkbaar door het bestuur gesleuteld aan de plannen, tot plots een kleine maand geleden er weer voor de gemeenteraad een informatieve presentatie van het Stichtingsbestuur werd gehouden. Met het Bidbook en onderliggende stukken werden wij opgeroepen om bij deze raadsvergadering in te stemmen met de ambitieuze plannen. Er werd veel geld gevraagd, hoewel de (exploitatie)begroting, jaarcijfers en een inhoudelijk bedrijfsplan helaas nog ontbraken.

Ondanks alle ongetwijfeld goede bedoelingen, kreeg de raad afsluitend op de informatieve avond de boodschap mee:

“Raad, mocht u dit plan niet steunen dan is het einde verhaal van ons Bezoekerscentrum De Noordwester”.

Inmiddels zijn de ontbrekende stukken ook ontvangen, waarbij ingezet wordt op jaarlijks 20.000 betalende bezoekers. Mocht dit lager uitvallen, dan zal dat onmiddellijk gevolgen hebben voor de exploitatiesubsidie vanuit de gemeente. Vz, hoe ambitieus en realistisch is een dergelijke prognose?

De stellingname van het bestuur van de Noordwester is, dat ‘20.000 bezoekers per jaar haalbaar moet zijn mits het centrum uitstraling heeft en voldoende biedt’, stelt ons niet gerust. In het BMC-advies van 2017 staat immers helder dat om de ambities van 20.000 bezoekers in de (nieuwe) Noordwester te kunnen waarmaken, er feitelijk behoefte is aan een accommodatie nog groter dan de huidige accommodatie, er een werkelijk onderscheidend fenomeen te zien moet zijn zoals een getijdebak met levende vissen, en, om de bezoekers 1,5-2 uur onderhoudend binnen te houden, er ook een horecafunctie bij moet, inclusief jaarlijks wisselende exposities. Tenslotte wordt er ook door het bureau gesteld dat een verbinding met de informatiefunctie van de VVV voor de hand ligt.

Over wisselexpo’s voor herhaalbezoek wordt betrekkelijk luchtig gesproken door het bestuur, door aan te geven dat ‘gezien de ruimte voor tijdelijke expo’s, alles in balans is, want tijdelijke expo’s kosten niks, mits je ruimte biedt’. Vz., een dergelijke duiding verontrust ons zeer en doet toch echt tekort aan het vak om een natuur-educatief centrum en/of een museum bruisend en succesvol te laten draaien.

Vz., terug naar het proces. In ons raadsakkoord hebben wij als uitermate belangrijk fenomeen de participatie opgenomen, dat wil zeggen inwonersinbreng aan de voorkant. Ook is aan het college de opdracht meegegeven om ook bij nieuwe ontwikkelingen zaken pro actief op te pakken, een ieder tijdig en goed te informeren, waarbij tevens onze inwoners actief worden meegenomen gelijk het vastgestelde participatiebeleid (opdracht 4 raadsakkoord). Want daarmee immers creëer je de broodnodige draagvlak bij de eilanders.

Kijk even naar de wijze waarop Schiermonnikoog dat gedaan heeft, toen hun enigszins gedateerde, maar wel sfeervolle bezoekerscentrum naar het idee van velen op het eiland niet meer voldeed.

Aan de voorkant is toen door het college van B&W van Schiermonnikoog, na diverse vergaderingen met allerlei betrokkenen, een pleidooi gehouden om een ultieme poging te doen serieus te kijken naar een alternatief voor het bestaande centrum. Daartoe is toen een stuurgroep opgericht. De samenwerkende partijen opteerden uiteindelijk voor een alternatieve ruimte, dat wil zeggen voor een compleet nieuw informatiecentrum in het hart van het dorp. Wat uiteindelijk resulteerde in het nieuwe informatiecentrum, ‘Het Baken’. Uiteraard ook met de benodigde investeringsbijdragen van het Waddenfonds en de Provincie Fryslân, maar met name en vooral door veel draagvlak van deelnemende partijen van het eiland.

Dat elan lijkt voor het huidige voorliggende plan er niet te zijn, hoewel wij, en dat wil ik echt benadrukken, van harte en oprecht een warm voorstander zijn van natuureducatie en een centrum van waaruit diverse excursies geboekt en gestart kunnen worden. Maar om steeds weer voort te borduren op het concept van de jaren zeventig, terwijl de veranderde wereld om ons heen noopt tot nieuwe vormen, achten wij dit voorstel te weinig aan de voorkant in brede zin onderbouwd en gedragen door de eilanders. Immers, de fikse investeringen op basis van een te mager inhoudelijk bedrijfsplan met te ambitieuze bezoekersaantallen, vraagt om een pas op de plaats.

Vz., het staat buiten kijf dat ons  oude schoolgebouw dringend toe is aan renovatie, maar wij somberen niet. In tegendeel. Wij zien kansen! Want ons antwoord op de fundamentele vraag of wij een natuur-educatief centrum van toegevoegde waarde vinden op ons eiland, is een volmondig ja! Wel zouden wij van SBB een grotere rol op financieel en inhoudelijk gebied toejuichen, aangezien SBB zover ik weet nog nooit structureel heeft bijgedragen in de vorm van een jaarlijkse subsidie. Terwijl SBB per definitie als natuurbeheer deze kennis en deskundigheid in huis heeft.

Vz., laten wij nu eerst met de eilanders inhoudelijk goede gesprekken voeren over de mooie kansen die er liggen bij de bedreigende situatie van het bezoekerscentrum in de huidige vorm. Er zijn zoveel opties te bedenken die in samenwerking met andere partijen de nieuwe dynamiek kunnen aanslingeren, terwijl in het huidige oude schoolgebouw prachtige nieuwe kansen liggen, bijvoorbeeld op het gebied van de broodnodige woningen.

Dus pleiten wij ervoor om nu even terugschakelen Vz., opdat wij straks een florerend en kleinschalig bezoekerscentrum hebben. Er zijn diverse mogelijkheden om met respect voor de authentieke uitstraling van het oude schoolgebouw te werken aan plannen. Om, gelijk het gestelde in de woonvisie, met de kansenkaart van college-opdracht 48 indachtig, bijvoorbeeld appartementen te bouwen in de oude bieb. En in stijl ook gelijktijdig en integraal het schoolgebouw aan te pakken voor de broodnodige uitbreiding van passende ruimte voor permanente bewoning.

Dat zal dus betekenen dat er tijdens de integrale planvorming, financiering en bouwuitvoering voor drie locaties (alternatieve plek bezoekerscentrum, bieb en oude school), het bezoekerscentrum voor enige tijd in de huidige vorm gesloten zal worden. De reserveringen voor de excursies dienen dan tijdelijk elders te worden gedaan in het dorp. Dat is even slikken en doet pijn, maar in de wetenschap dat er hard gewerkt wordt aan een toekomstbestendig en passend alternatief. Het huidige personeel zou dan in deze tussenperiode ingezet worden bij het bijvoorbeeld het Museum Tromps’ Huys en/of Stelling 12H.

En laten wij afsluitend ook gelijk in gezamenlijkheid met alle betrokkenen nadenken over het onderbrengen van diverse stichtingen onder een bestuur ‘Vlielander Musea’, waaronder een mooie diversiteit van kleinere stichtingen kunnen hangen voor hun specifieke culturele invulling. Verwerkt in de beleidsnota Cultuur & kunst conform de raadsakkoord-opdracht aan het college (nr.30). Voor een toekomstbestendig bruisend cultureel aanbod op ons eiland.

Dank u.